چگونه در منزل قارچ دکمه ای پرورش دهیم؟(قسمت اول)

امروزه یکی از مهم ترین روش های بهبود اوضاع اقتصادی در ایران، موضوع کارآفرینی می باشد. کارآفرینی در همه ی رشته ها و گرایش ها با ایجاد شغل برای هر چند نفر تعریف می شود و یکی از مباحث کارآفرینی در کشاورزی، پرورش قارچ در خانه می باشد. یکی از مزایای پرورش قارچ دکمه ای این است که از این حرفه می توان به عنوان شغل دوم برای خانواده ها جهت بهبود شرایط اقتصادی خانواده ها کمک گرفت.

هرچند ما بنا بر توسعه پرورش دهندگان خانگی ندادیم ولی واقعیت این است که امروزه نمی توان این تولید کنندگان را نادیده گرفت و جزئی از واقعیت تولید قارچ کشور شده اند.

طراحی سالن پرورش خانگی

معمولاً اکثر سالن های پرورش خانگی قارچ، بخشی از منزل مسکونی مانند طبقه زیرین ساختمان، زیرزمین، یک واحد مجزای آپارتمان، پارکینگ ساختمان و یا … می باشد.

ما باید فضایی انتخاب کنیم که با انتخاب کوچکترین فضا، بتوانیم بیشترین قفسه بندی را داشته باشیم، دسترسی ها کامل باشد یعنی از یک طرف بسته نباشد، یا حداقل راهرو وجود داشته باشد که در زمان های پر کردن، تخلیه و برداشت با مشکلی مواجه نشویم و سطح دسترسی به تمامی طبقات وجود داشته باشد.

حداقل ارتفاعی که برای یک سالن پرورش کوچک می توان در نظر گرفت، ۳ متر می باشد و کمتر از آن کار را بسیار مشکل می کند.

در سالن هایی پرورش خانگی بدلیل استاندارد نبودن تجهیزات و سختی ایجاد شرایط محیطی مناسب جهت رشد قارچ ها، وجود پیش سالن ضروری است.

پیش سالن به اتاق کوچکی گفته می شود که قبل از ورود به سالن اصلی قرار می گیرد. در پیش سالن دستگاه های هواساز و یا رطوبت ساز، وسایل گرمایشی و سرمایشی قرار می گیرد. در واقع ما در پیش سالن هوای مناسب و مطلوب رشد قارچ ها را فراهم کرده و سپس به سالن اصلی می­ فرستیم و در صورت ایجاد شرایط محیطی نامطلوب در پیش سالن، از خسارت اقتصادی در سالن اصلی جلوگیری می کنیم.
ابعاد سالن­ های پرورش قارچ خانگی حداقل از ۴۰-۵۰ مترمربع، بسته به میزان هزینه ­ای که می­خواهیم در نظر بگیریم، متفاوت است.

بهتر است دیواره های سالن سرامیکی باشد در غیر اینصورت می توان تمامی دیوارها را با پوشش ­های پلاستیکی پلی اتیلن پوشاند (اولویت دیوارها سرامیکی است سپس، سیمانی است).

قفسه بندی سالن پرورش

معمولاً سیستم قفسه بندی در سالن های پرورش قارچ خانگی به دلیل ارزان بودن از لوله های آهنی انتخاب می شود این در حالی است که انتخاب غلطی می باشد و پس از مدتی لوله ها زنگ زده و رنگ زدن هم در دراز مدت تاثیر چندانی نخواهد داشت. در واقع قفسه بندی از هزینه های ثابت یک سالن است و در انتخاب آن باید دقت شود.
در صحبتی که با یکی از سالن داران قارچ خانگی داشتم با اظهار پشیمانی بیان کردند: همان روز اول که می خواستم سالن را احداث کنم به فکر ارزان تمام شدن راه اندازی سالن بودم و قفسه بندی را با لوله های آهنی انتخاب کردم ولی اگر می خواستم به تازگی سالنم را احداث کنم از لوله های گالوانیزه برای قفسه بندی استفاده می کردم.

تعداد طبقه ی قفسه ها بسته به ارتفاع سالن از ۲ تا حداکثر ۴ طبقه متفاوت است.

سیستم گرمایش

در بسیاری از سالن های پرورش قارچ خانگی، از بخاری معمولی برای گرم کردن استفاده می شود و یا برخی با سوزاندن چوب و یا آجر بر روی شعله­ای از اجاق گاز از گرمای آن استفاده می کنند.

نکته ی بسیار مهم: استفاده از این نمونه وسایل گرمایشی، نیازمند وجود پیش سالن است و در صورت استفاده از این وسایل گرمایشی در سالن اصلی، هوای سالن خشک شده و احتمال کاهش عملکرد و آسیب اقتصادی حتمی خواهد بود.

سیستم سرمایش

کولر همراه با لوله های پلاستیکی مانند سیستم هواساز بدلیل جلوگیری از تماس مستقیم باد کولر با سطح بستر مناسب است. هم چنین برخی از هوای خنک بیرون مخصوصاً شب ها برای کاهش دمای محیط استفاده می کنند و یا در شرایطی که دمای محیط بالا می باشد با شستن کف سالن و آب پاشیدن به در و دیوارها به کاهش دمای محیط کمک می کنند.

همچنین می توان از یک رطوبت ساز ارزان در قسمت پیش سالن استفاده کرد و هوا و رطوبت مورد نیاز خود را تأمین کنیم.

تهویه

نیاز به تهویه برای یک سالن بسیار مهم است و باید سالن به نحوی باشد که گردش هوا در آن ایجاد شود و حداقل از یک طرف به فضای بیرون یا هوای آزاد دسترسی داشته باشد. شرایط ایده آل این است که بتوانیم از دو طرف تهویه داشته باشیم و به هوای آزاد دسترسی داشته باشیم.

در سالن های پرورش قارچ خانگی بسته به ابعاد سالن از دستگاه هواساز کوچکی جهت کاهش دما و تامین رطوبت سالن استفاده می کنند. لوله های هواساز از جنس پلاستیک های پلی اتیلنی است و در هر دو طرف سالن یا وسط راهرو و بین ردیف قفسه ها قرار می گیرد سوراخ های لوله های هواساز به شکل دایره و یکی در میان کاملاً باز و نیمه باز تعبیه می شوند.

کانال های هواساز بهتر است از داکت های پلاستیکی با عرض ۵۰ سانتی متر استفاده شود در غیر اینصورت می توان با پلاستیک های پلی اتیلنی کانال های هواساز را ایجاد کنید به صورتی که اولین سوراخ آن در محل ورود هواساز به سالن زده شود و سوراخ های بعدی به فاصله ۵۰ سانتی متر با قطر ۵ سانتی متر زده شود.
آبیاری

آبیاری نیز نیازمند سیستم پیچیده ای نیست و از طریق سر آبپاش های پلاستیکی معمولی انجام می گیرد.